Mathau eraill o droseddau seiber

Hacio

Hacio yw pan fydd troseddwr yn sicrhau mynediad heb awdurdod at system gyfrifiadur. Mae hyn yn digwydd fel arfer dros y rhyngrwyd. Gall fod yn gyfrifiadur mewn busnes, banc, neu eich dyfais bersonol chi’ch hunan gartref.

Pan fydd haciwr wedi cael mynediad at system, maen nhw’n gallu gwneud unrhyw beth y gall defnyddiwr go iawn ei wneud. Efallai y byddan nhw'n dwyn gwybodaeth sensitif neu’n gosod maleiswedd. Gallen nhw hyd yn oed gael mynediad at gyfrifon banc ar-lein.

Ffyrdd i amddiffyn eich hun rhag hacwyr

• Defnyddiwch gyfrineiriau cryf. Gwnewch eich cyfrineiriau mor anodd i'w dyfalu â phosibl. 
• Defnyddiwch Brawf Dilysu Dau Gam (2FA). Mae hyn yn darparu gwiriad diogelwch ychwanegol wrth fewngofnodi i gyfrifon ar-lein.
• Cadwch eich meddalwedd yn gyfredol. Gall hyn atal hacwyr rhag manteisio ar broblemau diogelwch mewn rhaglenni.
• Defnyddiwch wal dân. Mae waliau tân yn amddiffyn y naill rwydwaith cyfrifiadur rhag y llall trwy ganiatáu rhai mathau o gyfathrebu yn unig. Mae'r rhan fwyaf o gyfrifiaduron Windows neu Mac OS yn dod â meddalwedd wal dân wedi'i gosod. Gofalwch ei bod wedi ei throi ymlaen.

Gallwch wirio a ydy’ch cyfeiriad ebost neu’ch cyfrinair wedi’u datgelu ar-lein ar wefan ‘Have I Been Pwned’.

Maleiswedd

Meddalwedd faleisus yw ystyr maleiswedd. Mae'n cyfeirio at raglenni sydd wedi’u creu i ddifrodi’n dyfeisiau neu i gael mynediad heb awdurdod i'n dyfeisiau. Yna gall y rhaglenni hyn amharu ar weithrediad arferol y ddyfais neu ddwyn gwybodaeth.

Mae’r gwahanol fathau o faleiswedd yn cynnwys:

• feirysau cyfrifiadur, gan gynnwys ‘mwydod’ neu ‘geffylau pren Troea’
• meddalwedd wystlo - math o faleiswedd sy'n peri bod data neu systemau’n ansefydlog nes bod y dioddefwr yn gwneud taliad
• meddalwedd cipio gwybodaeth, sy’n ceisio dwyn cyfrineiriau neu wybodaeth am gardiau credyd

Gall maleiswedd fynd i mewn i gyfrifiadur neu ddyfais trwy’r canlynol:

• atodiadau ebost halogedig
• gwefannau heintiedig
• cofion bach, disgiau hyblyg, DVDs, CDs, camerâu neu rwydweithiau sydd wedi’u halogi

Ffyrdd i amddiffyn rhag maleiswedd

• Defnyddiwch feddalwedd atal feirysau a'i diweddaru.
• Agorwch atodiadau ebost o ffynonellau dibynadwy yn unig. Gwiriwch gyda nhw os ydych chi’n ansicr am rywbeth cyn ei agor.
• Cadwch gopi wrth gefn o'ch data yn gyson, a chadw copïau mewn lle diogel.
• Defnyddiwch wal dân.
• Peidiwch â chysylltu unrhyw ddyfeisiau anhysbys â'ch cyfrifiadur chi.

Ymosodiad Atal Gwasanaeth (DoS)

Mae ymosodiad atal gwasanaeth yn atal gwefan neu wasanaeth arall ar y rhyngrwyd rhag bod ar gael. Mae'r ymosodwr yn anfon nifer enfawr o geisiadau i'r wefan neu'r gwasanaeth ar un waith, a’i chwalu. Mae ymosodiadau gan fwy nag un cyfrifiadur yn cael eu galw’n 'ymosodiadau atal gwasanaeth gwasgaredig (DDoS)'.

Sefydliadau sydd â phroffil uchel yw’r  rhan fwyaf o ddioddefwyr ymosodiadau atal gwasanaeth. Mae hyn yn cynnwys cwmnïau rhyngwladol, asiantaethau'r llywodraeth, banciau a sefydliadau ariannol eraill.

Nid yw ymosodiadau atal gwasanaeth yn achosi difrod eu hunain. Pan ddaw’r ymosodiad i ben, mae pethau yn gyffredinol yn dychwelyd i'r arfer. Yn hytrach, maen nhw’n gallu gwneud ichi golli busnes neu greu niwed i enw da.

Arwyddion posibl ymosodiadau atal gwasanaeth

Os ydych chi'n rhedeg gwefan neu wasanaeth ar y rhyngrwyd, arwyddion nodweddiadol o ymosodiad atal gwasanaeth yw:

• bod eich gwefan yn mynd yn araf iawn neu nad yw ar gael
• eich bod yn gweld cynnydd dramatig o ran negeseuon ebost sbam

Beth i’w wneud os cewch chi ymosodiad atal gwasanaeth

Os ydych chi’n credu bod ymosodiad ar waith yn erbyn eich system neu’ch gwasanaeth, fe ddylech chi:

• cysylltu â'ch darparwr gwasanaeth rhyngrwyd, yn ogystal â'ch gwesteiwr gwe, i roi gwybod iddyn nhw
• riportio’r peth i Action Fraud

Ewch i’r Ganolfan Seiberddiogelwch Genedlaethol i gael canllawiau manwl am ymosodiadau atal gwasanaeth.