Cynllun Hawl Dioddefwyr i Adolygiad

Yn yr adran hon:

1. Beth i'w ddisgwyl fel dioddefwr neu dyst i drosedd

2. Beth sy'n digwydd ar ôl ichi riportio trosedd?

3. Cynllun Hawl Dioddefwyr i Adolygiad

4. Rhoi datganiad tyst neu ddatganiad dioddefwr

5. Mynd i'r llys

6. Beth sy'n digwydd ar ôl y treial?

7. Mudiadau cymorth i ddioddefwyr a thystion

Mae Cynllun Hawl Dioddefwyr i Adolygiad (VRR) yn rhoi hawl i ddioddefwyr ofyn am adolygiad o benderfyniad yr heddlu i beidio â chyhuddo rhywun dan amheuaeth.

Mae’r VRR yn gymwys i achosion lle mae person dan amheuaeth wedi’i adnabod ac wedi'i gyfweld o dan rybudd. Mae hyn yn digwydd naill ai ar ôl iddyn nhw gael eu harestio neu am eu bod wedi gwirfoddoli i gael eu cyfweld.

Achosion y cewch chi ofyn iddyn nhw gael eu hadolygu

Mae gennych chi hawl i ofyn am adolygiad os yw hi’n llai na thri mis ers i'r heddlu benderfynu:

• peidio â chyhuddo rhywun
• nad yw'r achos yn bodloni’r prawf er mwyn i Wasanaeth Erlyn y Goron (GEG) gyhuddo rhywun

Mae hyn yn gymwys hyd yn oed:

• os gwnaethoch chi dynnu'ch cwyn yn ôl o'r blaen a’ch bod chi wedi adfer y gŵyn erbyn hyn
• os na fuoch chi’n cydweithio â'r ymchwiliad ond eich bod chi’n cydweithredu erbyn hyn

Nid yw'n cynnwys penderfyniadau ynghylch:

• a oes trosedd wedi’i chofnodi
• a all ymchwiliad i drosedd barhau
• a fydd Gwasanaeth Erlyn y Goron (GEG) yn cyhuddo rhywun

Dysgwch beth allwch chi ei wneud os yw GEG yn penderfynu peidio â chyhuddo rhywun.

Achosion nad oes modd eu hadolygu

Nid yw’r VRR yn gymwys i achosion:

• lle nad yw rhywun dan amheuaeth wedi'i adnabod ac wedi'i gyfweld
• os dim ond rhai o'r cyhuddiadau sy'n cael eu dwyn yn erbyn rhai o'r bobl sydd dan amheuaeth
• lle mae penderfyniad pendant wedi'i wneud ynghylch rhywun arall mewn cysylltiad â'r digwyddiad. Gallai hyn gynnwys amryw o ganlyniadau. Er enghraifft, atebion cymunedol neu rybudd, hyd ati gyhuddiad ac ymddangosiad yn y llys
• lle mae’r sawl sydd dan amheuaeth yn cael ei gyhuddo o drosedd wahanol i'r un a gofnodwyd ac y mae’r dioddefwr wedi cwyno amdani. Er enghraifft, mae'r sawl sydd dan amheuaeth yn cael ei gyhuddo o ymosodiad cyffredin ond mai trosedd o niwed corfforol gwirioneddol gafodd ei gofnodi
• lle mae’r dioddefwr yn tynnu ei gŵyn yn ôl, neu'n gwrthod cydweithredu â'r ymchwiliad, felly mae'r heddlu'n penderfynu peidio â chyhuddo neu beidio â chyfeirio'r achos at y GEG
• pan fydd cwyn y dioddefwr wedi'i thynnu'n ôl ar hyn o bryd, neu os nad ydyn nhw'n cydweithio â'r ymchwiliad

Weithiau mae ymchwiliad i drosedd yn parhau, felly er bod yr heddlu wedi penderfynu a ddylai rhywun sydd dan amheuaeth gael ei gyhuddo neu beidio, gall ystyried VRR gael ei ohirio nes bod yr ymchwiliad wedi'i gwblhau.

Mae'r cynllun yn gymwys i unrhyw benderfyniad a wnaed ar neu ar ôl 1 Ebrill 2015.

Os yw’ch cais chi am adolygiad yn ymwneud â chynllun VRR y GEG, gallwch ofyn am adolygiad ar benderfyniad a wnaed ar neu ar ôl 5 Mehefin 2013. Gan mai cynllun gan y GEG yw hwn, mae'r hawl i gael adolygiad yn eu dwylo nhw. Ewch i wefan y GEG i gael rhagor o wybodaeth.

Pwy gaiff ofyn am adolygiad a phryd

Rhaid ichi ofyn am adolygiad o fewn tri mis ar ôl penderfyniad yr heddlu i beidio â chyhuddo.

Cewch ofyn am adolygiad o'r achos os ydych chi:

• yn ddioddefwr trosedd
• yn berthynas agos i rywun sydd wedi marw o ganlyniad i drosedd
• yn rhiant neu warcheidwad i ddioddefwr sydd o dan 18 oed
• yn rhywun sy'n cynrychioli dioddefwr sydd ag anabledd neu sydd wedi’i anafu'n wael o ganlyniad i drosedd sy'n golygu nad yw’n gallu cynrychioli eu hunan
• yn fusnes

Gallwch ofyn i rywun weithredu ar eich rhan, er enghraifft:

• cyfreithiwr
• Aelod Seneddol (AS)
• gwasanaeth cymorth i ddioddefwyr cofrestredig

Bydd arnon ni angen cadarnhad ysgrifenedig bod ganddyn nhw ganiatâd i weithredu ar eich rhan.

Sut i wneud cais am adolygiad

Beth sy'n digwydd nesaf

Ein nod yw cysylltu â phobl o fewn 10 diwrnod gwaith er mwyn rhoi gwybod ein bod ni wedi cael eu cais.

Bydd swyddog, nad oedd yn rhan o'r achos, yn cael ei neilltuo i adolygu'r achos. Nid adolygu'r penderfyniad blaenorol yw rôl y swyddog, ond edrych o'r newydd ar y dystiolaeth a gwneud ei benderfyniad ei hun.

Fel arfer, mae adolygiad yn cael ei gwblhau o fewn 30 diwrnod gwaith. Mewn achosion cymhleth neu sensitif, gall gymryd mwy o amser. Fe gewch chi diweddariadau rheolaidd.

Canlyniadau adolygiadau

Mae chwe chanlyniad posibl i adolygiad:

1. mae’r swyddog newydd sy'n adolygu'r achos yn cytuno â'r penderfyniad cyntaf
2. mae'r swyddog newydd yn anghytuno â'r penderfyniad cyntaf ac mae’r sawl sydd dan amheuaeth yn cael ei gyhuddo gan yr heddlu, neu mae’r penderfyniad i gyhuddo yn cael ei anfon at y GEG
3. mae’r penderfyniad gwreiddiol yn cael ei wrthdroi ac ymdrinnir â'r sawl sydd dan amheuaeth y tu allan i'r llys (gwarediad y tu allan i'r llys). Mae hyn yn ffordd o ddatrys ymchwiliad i droseddwyr mewn troseddau lefel isel ac ymddygiad gwrthgymdeithasol.
4. mae'r swyddog newydd yn anghytuno â'r penderfyniad ac anfonir yr achos i’r GEG am benderfyniad i gyhuddo.
5. mae’r heddlu'n penderfynu bod angen iddyn nhw ymchwilio ymhellach er mwyn i’r swyddog newydd wneud penderfyniad.
6. mae’r swyddog newydd yn anghytuno â’r penderfyniad ond mae’r statud gyfyngiadau wedi dod i ben ac felly does dim byd arall a all gael ei wneud. 

Byddwn yn cysylltu â chi i roi gwybod ichi am y canlyniad.

Os nad ydych chi’n fodlon â'r penderfyniad, gallwch wneud cais i'r Uchel Lys am adolygiad barnwrol.

Nesaf: Rhoi datganiad tyst neu ddatganiad dioddefwr