Beth yw cam-drin plant?

Cam-drin plant yw pan fydd unrhyw un dan 18 oed naill ai’n cael ei niweidio neu ddim yn cael y gofal cywir. Mae pedwar prif gategori o gam-drin plant: cam-drin corfforol, cam-drin rhywiol, cam-drin emosiynol ac esgeulustod. Cewch ragor o wybodaeth am bob un isod, yn ogystal â’r arwyddion rhybudd y gallai plentyn fod yn cael ei gam-drin.

Cam-drin corfforol

Cam-drin corfforol yw pan fydd rhywun yn brifo plentyn neu berson ifanc yn fwriadol.

Enghreifftiau o gam-drin corfforol yw:

• taro, slapio, ysgwyd a thaflu
• llosgi
• boddi, mygu neu dagu
• gwthio neu gicio
• cyfyngiad amhriodol neu gam-garcharu
• defnyddio grym corfforol i ddisgyblu
• camddefnyddio meddyginiaeth
• salwch gwneud neu ffugio salwch neu afiechyd

Gall arwyddion a symptomau cam-drin corfforol ymhlith plant gynnwys:

• anafiadau, marciau neu losgiadau na ellir eu hesbonio
• gorchuddio anafiadau gyda dillad hyd yn oed mewn tywydd poeth
• ofn cysylltiad corfforol a chamu’n ôl os cânt eu cyffwrdd

Dim ond ychydig o enghreifftiau yw’r uchod.

Cam-drin rhywiol

Cam-drin rhywiol yw pan fydd plentyn yn cael ei gymell neu ei orfodi i gymryd rhan mewn gweithgareddau rhywiol. Nid yw’r math hwn o gam-drin bob amser yn cynnwys lefel uchel o drais ac efallai na fydd y plentyn yn ymwybodol o’r hyn sy’n digwydd.

Gall y gamdriniaeth gael ei chyflawni gan ddynion a menywod mewn oed, neu gan blant eraill.

Enghreifftiau o gam-drin rhywiol yw:

• achosi neu gymell plentyn i wylio neu gymryd rhan mewn gweithgareddau rhywiol
• annog plentyn i ymddwyn mewn ffyrdd rhywiol amhriodol
• cynnwys plentyn wrth edrych ar luniau neu fideos rhywiol
• cynnwys plentyn mewn cynhyrchu lluniau neu fideos rhywiol
• paratoi plentyn ar gyfer cam-drin (yn cynnwys dros y rhyngrwyd)

Gall arwyddion a symptomau cam-drin corfforol ymhlith plant gynnwys:

• adweithiau eithafol megis iselder, hunan-anffurfio, ceisio lladd eich hun, rhedeg i ffwrdd, gorddosio neu anorecsia
• newid mewn personoliaeth megis dod yn ansicr neu lynu at rywun
• bod wedi ynysu neu’n dawedog
• problemau meddygol megis crafu cronig, poen yn ardal yr organau cenhedlu neu glefydau gwenerol

Dim ond ychydig enghreifftiau yw’r uchod. Math arall o gam-drin rhywiol yw camfanteisio'n rhywiol ar blant.

Cam-drin emosiynol

Mae cam-drin emosiynol yn digwydd mewn nifer o ffyrdd gwahanol. Gall effeithio sut mae person ifanc neu blentyn yn teimlo amdano’i hun, neu sut mae’n ymwneud â ffrindiau, yn yr ysgol, lle bynnag y mae’n byw.

Enghreifftiau o gam-drin emosiynol yw:

• gwneud i rywun deimlo’n ddiwerth neu’n ddigariad
• cael bai ar gam
• dioddef bwlio, yn cynnwys dros y rhyngrwyd (seiberfwlio)
• gwneud i rywun deimlo’n ofnus neu mewn perygl
• bod yn dyst i gamdriniaeth pobl eraill megis cam-drin domestig

Gall arwyddion a symptomau cam-drin emosiynol gynnwys:

• llai o ddatblygiad corfforol, meddyliol ac emosiynol
• hunan-ddibrisio parhaus, ee 'rwy’n dwp’, ‘rwy’n hyll’, ‘rwy’n ddiwerth’
• ymateb amhriodol i boen, ee 'Rydw i’n haeddu hyn'
• ymddygiad niwrotig, ee siglo, troelli gwallt neu hunan-anffurfio

Dim ond ychydig o enghreifftiau yw’r uchod.

Esgeulustod

Esgeulustod yw pan fo anghenion sylfaenol plentyn neu berson ifanc ddim yn cael eu diwallu yn gyson gan riant neu warcheidwad.

Mae’r anghenion sylfaenol hyn yn cynnwys:

• digon o fwyd, dillad a chysgod
• diogelwch rhag niwed neu berygl corfforol neu emosiynol
• goruchwyliaeth ddigonol (yn cynnwys peidio cael eu gadael adref ar eu pen eu hunain)
• mynediad at ofal meddygol priodol yn cynnwys triniaeth ddeintyddol

Gall arwyddion a symptomau esgeulustod gynnwys:

• bod yn llwglyd neu’n flinedig drwy’r amser
• hylendid personol gwael
• dillad mewn cyflwr gwael ac yn fudr
• problemau meddygol heb eu trin
• dim perthynas gymdeithasol

Dim ond ychydig o enghreifftiau yw’r uchod.

Os ydych chi’n amau bod plentyn yn dioddef camdriniaeth, hyd yn oed os nad ydych yn siŵr, dywedwch wrth rywun. Gallwch weld y gwahanol ffyrdd y gallwch gysylltu ar ein tudalen Sut i riportio achos posibl o gam-drin plant.